Diyabet(Şeker Hastalığı) ve Beslenme

DİYABET VE BESLENME

Tüm dünyada diyabet hastalarının oranı hızla artmakta ve bu artışa sebep olan faktörler arasında  genetik faktörler ve beslenme ön plana çıkmaktadır. Diyabetin tip-1 ve tip-2 olmak üzere iki çeşidi bulunmaktadır. Tip-1 diyabette daha çok genetik faktörler ön plandayken tip-2 diyabette beslenme ön plandadır.  Şeker hastalığı kandaki şekerin yükselmesi ve bu yükselmenin kalıcı olması ile ortaya çıkan ve diyabet teşhisi konulmuş bireylerde ömür boyu devam eden bir hastalıktır. Bu süreçte diyabet hastasının doktor ve diyetisyen kontrolü olması gerekmektedir. Kandaki şekeri hücrelere taşıyan hormonumuz insülin hormonudur. İnsülin hormonu pankreastan salgılanır ve kandaki enerji kaynağımız olan şekeri hücrelerin içine taşır. Tip-1 ve tip-2 diyabette insülin özellikleri farklıdır.

Tip-1:  Tip-1 diyabette vücudumuzda ya çok az yada hiç insülin üretilmez ve dışarıdan almak zorunda kalınır.

Tip-2: Tip-2 diyabette vücudumuzda yeterli miktarda insülin üretilir fakat bu insülin işlevini tam anlamıyla yapamamaktadır.

Vücudumuzda pankreastan insülin yapılır fakat dokular bu insüline karşı direnç oluştururlarsa bu durumu insülin direnci olarak adlandırmaktayız. Diyabetin tedavi ile sonlandırılan türü olan gestasyonel diyabet hamilelin dönemi bireylerin karşılaştığı diyabet türü olup hekim ve diyetisyen kontrolün de  hamilelik sonrasında ortadan kalkmaktadır.

Diyabet-Şeker Hastalığı Nedenleri

Tip-1 Diyabet                                                                                            

Genetik Faktörler (Kalıtım)                                                                                                                    Pankreastan insülin salgılanamaması                                                            

Pankreas Hastalıkları                                                                               

Tip-2 Diyabet                                                                                                                 

OBEZİTE                                                                                                                   

 Genetik faktörler

 Hipertansiyon   

 Stres

 4KG Üzeri bebek doğumları

 Yaş                                                                                                                   

 Kandaki şekerin durumuna bağlı olarak vücudumuzda hiperglisemi ve hipoglisemi dediğimiz kan şekeri  değişiklikleri yaşanmaktadır.

HİPOGLİSEMİ

Kan şekerinin düşüklüğüne hipoglisemi denilmektedir. Hipoglisemi yetersiz ve dengesiz besin alımı,  vücudun  ve aşırı fiziksel aktivite durumlarına bağlı olarak gözükebilir.

Belirtileri ;

Aşırı açlık hissi, bulanık görme, baş dönmesi, terleme, sinirlilik hali, baş ağrısı, halsizlik

HİPERGLİSEMİ

Kandaki şekerin yükselmesine hiperglisemi denilmektedir. Hiperglisemi aşırı besin alımı, vücudun insülin üretememesi vb. durumlarda gözükmektedir. Hipergliseminin susama, nefes darlığı,iştahsızlık,yorgunluk vb belirtileri olmaktadır. Uzun süreli yüksek şeker devam ederse göz problemleri, yaralar, cinsel problemler,duyularda azalmalar,kalp ve damar hastalıkları vb sorunlarla karşı karşıya kalınmaktadır.

Diyabet Hastalarında Beslenme

Beslenme diyabet hastalarında özellikle tip-2 diyabet için büyük önem taşımaktadır. Tip-2 diyabetli hastaların %75 inin BKİ oranı 24.9 un üzerindedir. Buna bağlı olarak tip-2 diyabetli hastalarda kilo kaybı olmasının büyük önemi vardır fakat diyabet hastaları diyabete özel ara öğünler ve besinler ile hazırlanmış olan özel diyet listelerini uygulayarak kilo kaybı yaşamalıdırlar. Diyette kan şekerindeki oynamaları önlemek amacıyla hazırlanan ara öğünlere uyulması büyük önem taşımaktadır. Alınan enerji harcanandan kesinlikle fazla olmamalıdır. Alınan posa oranı arttırılmalıdır çünkü posa alımının kandaki şeker düzeyi üzerinde olumlu etkileri vardır. Posa alımı kan şekerini yavaş yükselterek şekerin ani oynamalarına engel olur. Gerektiğinden fazla kolesterol alımı yapmamalı ve diyetin yağdan gelen enerjisini kontrol altında tutulmalıdır. Beslenmelerinde 3 ana ve en az 3 ara öğün mutlaka yapmalıdırlar.

Diyebet Beslenmesi Yasakları

·         Basit şeker

·         Şeker ve şekerli tatlılar

·         Bal,pekmez,reçel,vb.

·         Sakatatlar (karaciğer,beyin,dalak vb.)

·         İçeriğini bilmediğimiz hazır gıdalar.

·         Kabuklu deniz ürünleri

·         Kuru yemişler

·         Et ve tavuk suları

·         Kavurma ve benzeri pişirme yöntemleri

·         Cipsler,yağlı kekler

·         Tüm yağlı gıdalar (yağlı et,mayonez,soslar,krema,kaymak vb.)

·         Kuyruk yağı,margarin,tereyağı ve iç yağlar

Kan Parametreleri

AKŞ(AÇLIK)……………………………………………………………………………..70-120 mg/dl

TKŞ(TOKLUK)…………………………………………………………………………. 140 mg/dl altı

HbA1c…………………………………………………………………………………….%6.8 in altı

Not: Diyetisyeninizin ve hekiminizin önerdikleri haricinde tatlandırıcı kullanmayın.

                                                                                                                     Beslenme ve Diyet Uzmanı

                                                                                                                           Sercan ÜNAL