Bitkiler
içerdikleri bileşiklerin etkilerine göre 3 gruba ayrılılırlar.
·
Kuvvetli etkili bitkiler
Kuvvetli
bileşenler içermektedirler ve çay olarak kullanılmaları tehlikelidir.
·
Orta etkili kuvvetli bitkiler
Uygun
miktarlarda kullanıldığında tehlike içermeyen çaylardır.
·
Zayıf etkili bitkiler
Kuvvetli
maddeler içermezler ve uzun süre tüketilebilirler.
YÜKSÜK OTU: Kuvvetli etkili bitkilerdendir.Çay
olarak kullanılması tehlikelidir. Yüksük otu kalp kasının kuvvetle kasılmasına
neden olan dijitoksin adında bir
madde içermektedir.
Not: her bitkinin çayı olmaz.Kuvvetli
bileşen içeren bitkilerin çayı tercih edilmemelidir.
ACAİ ÜZÜMÜ(ACAİ BERRY): Meyveleri kullanılır. Antioksidan
etkisi vardır fakat antioksidan meyveler sıralamasında ortalarda yer alır.
Bağışıklık sistemini güçlendirir.
ADAÇAYI(SAGE): Yaprakları kullanılır. Ostrojen
hormonunu arttırır. İştahı artırır. Hazımsızlık şikayetlerinde kullanılır.
Gargara olarak bağaz ağrılarında ve faranjitte kullanılmaktadır.
ALTIN ÇİLEK(PHYSALİS,CAPE GOOSEBERRY):
İçerdiği
karotenoitler nedeniyle antioksidan olduğu düşünülmektedir fakat tam anlamıyla
yapılmış bilimsel bir çalışma yoktur. Meyveleri tüketilir. Zayıflatıcı etkisini
gösteren hiçbir çalışma yapılmamıştır sadece orta derecede bir antioksidan
etkiye sahiptir.
ANASON(ANİSE): Tohumları kullanılmaktadır. Hassas
kişilerde görülebilecek alerjik reaksiyonlar haricinde yan etkisi
gözükmemektedir. Hazımsızlık ve gaz giderici etkisi vardır. Aynı zamanda iştah
kaybı giderici etkiside vardır.
ARDIÇ(JUNİPER): DİÜRETİK etkisi vardır. Uzun süreli
kullanımı böbreklerde tahrişe yol açabilir. Hamilelerde plesantanın tutulumunu
engeller ve düşüklere sebeb verebilir. Kan şekerini düşürücü etkisi vardır
fakat kullanılırken düzenli şeker ölçümleri yapılmalıdır.
AYVA(QUİNCE): Tohumu kullanılır. Ayva
çekirdeklerinde bulunan siyanogenetik glikozitlerin yatıştırıcı etkisi
bulunmaktadır.Fazla tüketilmesinde zehirlenmeye yol açabilmektedir.Aynı zamanda
ayva müsilaj içerir.
BAMYA ÇİÇEGİ(RED SORREL): Ülkemizde yetişmemektedir.İslam
kültüründe karkadeh olarak bilinir.
Spor yapan kişilerde sıvı elektrolit dengesinin sağlanması için önerilir. Hafif
müshil etkiye sahiptir ve iştah arttırıcıdır.
CİVAN PERÇEMİ(YARROW): Safra akışını arttırır. Özellikle
adet dönemlerinde ağrı kesici ve ödem giderici olarak kullanlır. Çiçeği ve dalı
kullanılır. Kan sulandırıcı etkisi vardır ve kesinlikle hamilelere önerilmez.
Tansiyon ilaçları ile etkileşime girebilir.
DEREOTU TOHUMU(DİLL): Mikroplara karşı etkili olduğu
kanıtlanmıştır. Mide asitliğini azatlığı ve mide mukozasını koruduğu
anlaşılmıştır.
EKİNEZYA(ECHİNACEA): Bağışıklık sistemini arttırıcı etkisi
vardır.Toprak üstü kısmı kullanılır. Papatya ailesinden gelir ve papatyaya
alerjisi olanların kullanmaması önerilir. Üst solunum yollarında koruyucu ve
tadaviye yardımcıdır.
FESLEĞEN(BASİL): Toprak üstü kısmı tüketilir. Sindirimi
kolaylaştırır. Hamilelikte kullanılmaz.
FRENK KİMYONU(KARAMAN KİMYONU): Halk arasında anne sütünü arttırıcı
bir etkiye sahip olduğu söylenir.
GİNKGO: Yaprak kısmı tüketilir. Pıhtılaşmayı
önleyici ve antioksidan etkilere sahiptir. Kan sulandırıcı ilaçlarla
tüketilmemelidir.
GİNSENG KÖKÜ: Yorgunluk, bitkinlik gibi durumlarda bağışıklık
sistemini güçlendirir. Kan sulandırıcı ve kandaki şekeri düşürücü etkisi
bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Şeker ilacı kullanan kişiler kontrollu
kullanmalıdırlar çünkü kan şekerinde aşırı düşmeler yapabilir.
GOJİ: Eski çin kaynaklarında yaşlanmayı
geciktirici etkisi vardır. Yapılan çalışmalarda vucutta yaşlanmaya bağlı
hasarları geciktirici etkisi vardır fakat bu çalışmalar hayvanlar üzerinde
yapılmıştır herhangi bir insan üzerinde yapılmış bir çalışma yoktur.
HİNDİBA(CHİCORY): Hafif safra sökücüdür ve sindirimi
kolaylaştırır. Karaciğer dostudur.
NAR: Kuvvetli bir antioksidandır.kalp ve
dolaşım üzerine etkileri bulunmaktadır.
REZENE(FENNEL): Bağışıklık sistemini arttırır.
Sindirim sistemini düzenleyici etkisi bulunmaktadır. Hamilelerde kullanılması
önerilmemektedir.
SARI KANTARON: Kullanılan ilaçlarla etkileşim haline
geçebilirler bu yüzden doktorunuz ve beslenme uzmanınızın kontrolünde
tüketiniz.
BEYAZ ÇAY: Siyah ve yeşil çaya göre daha az
kafein içermektedir bu yüzden kafein az tüketmek isteyen çay tiryakileri için
iyi bir seçenektir. Yüksek antioksidan içermektedir.
YABAN MERSİNİ:İyi bir antioksidan kaynağıdır. Kan
şekeri düzenlenmesinde önerilmektedir.
YASEMİN ÇİÇEĞİ: Hoş kokusu nedeni ile çaylara koku
vermek için kullanılır.
ZENCEFİL: hamilelik dönemlerinde 1 gr’ın
üzerinde kullanılması önerilmemektedir. Mide bulantısında kullanılmaktadır.
Damar sağlığı üzerine etkileri bulunmaktadır.
BESLENME VE DİYET UZMANI
SERCAN ÜNAL